MINISTRU MAPPF MARCOS MAMETA AKOMPAÑA VICE PM MARIANO ASSANAMI LANSA FATUK DA-ULUK BÁ KONSTRUSAUN ESKEMA IRRIGASAUN SAHEN IHA MANATUTU
Asuntu
MINISTRU MAPPF MARCOS MAMETA AKOMPAÑA VICE PM MARIANO ASSANAMI LANSA FATUK DA-ULUK BÁ KONSTRUSAUN ESKEMA IRRIGASAUN SAHEN IHA MANATUTU
Data Publica
24 Dec 2025
Descrisaun
Manatutu, 20 Dezembru 2025- Ministru Agrikultura, Pekuária, Peskas no Florestas (MAPPF)Eng. Marcos MAMETA da Cruz MAgSt akompaña Vice Primeiru Ministru, Ministru Asuntu Sosiál no Ministru dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitáriu, Eng. Mariano ASSANAMI Sabino lansa fatuk da-uluk bá konstrusaun eskema Irrigasaun SAHEN ne'ebé se'i konstroi husi empreza China Sivíl Engineering Costruction Corporation (CCECC) Ho durasaun tempu fulan 18 iha Munisípiu Manatutu.
"Primeiru reprejenta Maun boot Kay Rala Xanana Gusmão hau Mai fó apoiu bá Ministru Agrikultura, Pekuária, Peskas no Florestas. Ita hotu hatene ona katak daudaun ne'e ita tama ona bá ASEAN, Ita Persiza ona neneik maibé beibeik atu bele asegura ita nia seguransa alimentar rasik. Ita presiza to'o ona soberanía alimentar ka ai-han ne'ebé ita rasik kuda hodí fó-han bá ita nia povu". Dehan Vice PM ASSANAMI bá jornalista sira iha mota SAHEN Sábado foin lalais ne'e.
Vice PM Mariano ASSANAMI haktuir katak planu bá mota SAHEN ne'e iha kedan Governu AMP nia tempu hamutuk ho Ministru Agrikultura atual. Iha estudu lubuk ida mak halo ona. ne'ebé agora nia mai fila fali asume servisu iha governu bele implementa duni programa ne'e. Bainhira eskema Irrigasaun SAHEN ne'e kuandu finaliza ona, sei fornese bee bá natar hamutuk ektare 700-resin. Maibé bele projeta bá to'o natar ektare 1.500. Eskema Irrigasaun ne'e sei kobre Munisípiu rua mak hanesan Manatutu no Manufahi liu-liu Bariki ho Natarbora.
"Ita hein katak inan aman agrikultór sira bele utiliza máximu no utiliza ho didi'ak irigasaun ne'e. Ha'u nia prezensa iha ne'e atu fó apoiu totál bá programa ne'e". Tenik Vice PM
Vice PM dehan, IX Governu Konstitusionál fó duni prioridade bá setór ida ne'ebé importante. Setór sira ne'e mak sai aliserse bá ekonomia Timor-Leste nian mak hanesan setór Agrikultura, Pekuária, Peskas no Florestas,Turizmu inklui Petroleu no minarai. Nia husu bá Inan aman sira atu hamulak ho orasaun atu Irrigasaun ne'e bele hotu lalais. Bainhira hotu ona uza ho didi'ak, uza ho kuidadu. Tanba Irigasaun ne'e la'os bá de'it Agrikultura hodí kuda hare ka halai natar, maibé sei uza mós bá Pekuária hodí hakiak ikan no mós bá Floresta. Tanba área Fatuberlihu ho Natarbora rai bokur. Ne'e duni hotu-hotu tenke iha responsabilidade atu tau matan bá fasilidade ne'ebé Governu prepara daudaun ne'e.
Iha fatin hanesan Ministru Agrikultura, Pekuária, Peskas no Florestas (MAPPF),Eng. Marcos MAMETA da Cruz MAgSt haktuir mós katak, Governu ida ne'ebé lidera husi Maun boot Xanana iha prioridade oinsá atu fornese ai-han ne'ebé barak ho kualidade bá povu. Governu presiza halo modernizasaun bá setór Agrikultura. Buat ne'ebé importante mak dezenvolvimentu infraestrutura báziku hanesan Irrigasaun.
"Ita halo ona irigasaun iha fatin barak, ohin ita mai halo tan lansamentu bá Irigasaun mota SAHEN. Mota SAHEN ne'e sei fornese bee bá natar hamutuk ektares 700-resin, ne'e tanba Bokadura ne'e tau iha fatin ne'e. Maibé ita nia tekniku sira sei haree hodí muda fali bá área leten purvolta metru 500 tan. Ho nune'e maka bele kobre liu-tan area purvolta ektare 1.500 hanesan ne'e". Ministru hatutan orsamentu ne'ebé tau bá projetu konstrusaun eskema Irrigasaun SAHEN ne'e mai husi orsamentu estadu 2025 nian. Bá kontraktór ká konstrusaun nian purvolta millaun 7.990.888,13 Dolar Amerikanu no bá Konsultan hamutuk rihun $. 618-resin. Durasaun bá konstrusaun ne'e kuaze fulan 18. Signifika lansamentu halo iha Dezembru 2025 sei finaliza iha Dezembru 2027. Kontraktór mai husi China, sira nia empreza naran China Sivíl Engineering Costruction Corporation(CCECC) no Konsultan husi Indonézia ho naran PT.Kencana Layanan.
"Ita husu bá sira atu servisu ho diresaun Irrigasaun MAPPF nian inklui lideransa lokál sira iha Munisípiu rua ne'e inklui Agrikultór sira atu nune'e labele iha impedementu. Ita halo ona konstrusaun iha fatin barak laiha problema. Ita husu bá komunidade sira iha Postu Bariki no postu Fatuberlihu atu labele halo impedimentu iha area sira ne'e, atu bele fasilita kontraktór bele halo Sira nia servisu tuir tempu ne'ebé hakerek ona iha kontratu laran".
Serimónia lansamentu ne'e hetan partisipasaun husi Sekretáriu Estadu Pekuária(SEP), Prezidente Autoridade husi Munisípiu rua, Administradór Postu Administrativu husi Munisípiu rua, Komandante Polísia Munisípiu rua, komandante FALINTIL- FDTL Munisípiu rua, Reprezentante CAFI, Reprezentante ADN, reprezentante Banku Mundiál, Korpu Diplomátiku, Autoridade lokál Dirijente máximu husi Ministériu Agrikultura, Pekuária, Peskas no Floresta, Reprezenta Uma kreda, Lian na'in, Estudante, Komunidade, no Agrikultór sira.
Galeria
Video
Laiha Video
Dokumentus
Laiha Dokumentus