Press Release
Vise-Primeiru-Ministru Asuntu Sosiál Halo Aprezentasaun Konaba Reforma Karis Sosiál no Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária
Informasi Lengkap
Asuntu
Vise-Primeiru-Ministru Asuntu Sosiál Halo Aprezentasaun Konaba Reforma Karis Sosiál no Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária
Data Publica
20 Oct 2025
Descrisaun
Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntu Sosiál no Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Habitasaun Komunitária, Mariano Assanami Sabino, iha semináriu nasionál Panorama Orsamentál, Sexta-feira ne’e, Salaun Kay Rala Xanana Gusmão, Ministériu Finansa, Dili iha ninia intervensaun hateten, Governu liu husi Ministériu ne’ebé nia parte tutela sei tau liu impoirtánsia ba estabelese sistema sosiál ida justu ba ema hotu, garante protesaun sosiál ba grupu vulnerável sira, aumenta no promove partisipasaun komunidade iha dezenvolvimentu sosiál inklui ba mudansa polítika iha asisténsia sosiál, reforma sistema seguransa sosiál no mellora servisu saúde no edukasaun.
Governante ne’e fó énfase ba oportunidade atu reforsa egualidade ba jéneru, juventude hodi asegura katak laiha ema ida eskluidu no hela ba kotuk, fó importánsia ba reforma ida ne’ebé la’os de’it ba polítika maibé tenki ho kompromisu atu nune’e bele fortalese justisa sosiál, promove unidade nasionál no hametin konfiansa sidadaun nian ba nasaun Timor-Leste.
Iha biban ne’e mós, Vise-Primeiru-Ministru hateten, atu fortifika polítika nasionál ba kombate ma-nutrisaun (UNMICS) estabelese ona polítika nasionál kombate Stunting (PANKOS) tanba liu husi polítika ne’e konsege forma ona grupu traballu husi liña Ministeriál sira hodi implementa planu asaun nasionál ba kombate stunting no kria ona sistema informátika online hodi halo tracking ba progresu husi implementasaun ba atividades ne’ebé sai nuda’ar prioridade husi liña ministeriál sira.
Entretantu ba Ministériu Dezenvolimentu Rurál no Habitasaun Komunitária iha xave importante maka harii abitasaun komunidade ne’ebé di’ak, seguru, konfortável no matak, revitaliza komunidade atu hametin infraestrutura no servisu bázika ba komunidade sira ne’ebé rezilente.
Objectivu jerál Ministériu nian maka atu hamenus ki’ak tanba família barak seidauk bele hetan nesesidade báziku, oportunidade ekonómika ne’ebé sei menus, dalan ba mudansa maka kria ekonomia lokál ne’ebé sufisiente, kria empregu foun, hadi’aa asesu ba servisu no halakon pobreza to’o nível aldeia.
Vise-Primeiru Ministru mós hatoo konaba vizaun jerál ba programa abitasaun komunitária digna, husi inisiativa prioridade Minisériu Dezenvolvimentu Rurál no Habitasaun Komunitária ne’ebé konsta ona iha Konstituisaun RDTL katak uma ne’ebe dignu la’os de’it nesesidade ba ema atu moris, maibé direitu fundamentál ba sidadaun Timor oan ne’ebé hatudu katak Governu garante sidadaun hotu nia dereitu atu hetan moris ho dignu hodi reforsa polítika ba abitasaun komunitaria, asegura konstrusaun uma dignu ba familia vulnerável iha área rurál, garante koordenasaun kle’an uma dignu ho ministériu relevante atu nune’e fasilidade públiku no enfraestrutura bázika sira aliña ho dezenvolvimentu abitasaun nian.
Relativamente ho planu ba tinan 2026, parte ministériu sei halo konstrusaun unidade uma tradisionál hamutuk 46 iha Covalima, unidade uma dignu hamutuk 52 iha Ainaru, Covalima no Ermera, fatin halimar ba labarik iha Lautem no estudu ida ba bairo foun iha Manufahi.
Iha oportunidade ne’e, Hatan ba preokupasaun Deputada Parlamentu Nasionál, Virgínia Ana Belo, konaba problema merenda eskolár liga ba produtu lokál ne’ebé fornese ba esatudante sira laiha variedade hodi kauza problema stunting, Vise-Primeiru Ministru, Assanami hateten Governu kria ona politika ba oin atu servisu integradu ho liña ministerial seluk liga ba produsaun no koperativa ho eskola oinsá bele hanorin mós estudantes sira hodi halo to’os iha eskola liu husi nível koordenasaun ho parte seluk bele atinji seguransa alimentar iha rai ida ne’e.
Tama ba loron daruak semináriu Panorama Orsamentál 2026, aleinde Deputadu sira husi Komisaun C, marka mós prezensa husi reprezentante ONG nasionál no internasionál inklui entidade relevante sira.
Galeria
Laiha Imajen iha Galeria
Video
Laiha Video
Dokumentus
Laiha Dokumentus