𝐌𝐈𝐍𝐈𝐒𝐓𝐑𝐔 𝐌𝐀𝐍𝐄𝐓𝐄𝐋𝐔 𝐀𝐁𝐄𝐑𝐓𝐔𝐑𝐀 𝐈𝐌𝐒𝐀𝐒 (𝐈𝐌𝐎 𝐌𝐄𝐌𝐁𝐄𝐑 𝐒𝐓𝐀𝐓𝐄 𝐀𝐔𝐃𝐈𝐓 𝐒𝐂𝐇𝐄𝐌𝐄)

18 Nov 2025
Press Release Image
Informasi Lengkap
Asuntu

𝐌𝐈𝐍𝐈𝐒𝐓𝐑𝐔 𝐌𝐀𝐍𝐄𝐓𝐄𝐋𝐔 𝐀𝐁𝐄𝐑𝐓𝐔𝐑𝐀 𝐈𝐌𝐒𝐀𝐒 (𝐈𝐌𝐎 𝐌𝐄𝐌𝐁𝐄𝐑 𝐒𝐓𝐀𝐓𝐄 𝐀𝐔𝐃𝐈𝐓 𝐒𝐂𝐇𝐄𝐌𝐄)

Data Publica

18 Nov 2025

Descrisaun

Dili, 17 Novembru 2025

Ministru Transporte no Komunikasaun, Eng.Miguel Marques Gonçalves Manetelu Segunda ohin Abertura Auditória IMO nia iha Timor-Leste.

Ministru Manetelu hodi Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste nia naran, fó benvindu formál bá Ekipa Auditória IMO nian no distintu partisipante sira hotu bá inísiu Auditória Estadu Membru IMO nian iha Timor-Leste.

Eventu ida ne’e marka signifikativu ida iha Timor-Leste nia viajen nasionál atu hametin governasaun marítima, hasa’e seguransa no garante kumprimentu tomak bá Timor-Leste nia obrigasaun sira nu’udar Estadu-membru Organizasaun Marítima Internasionál. Nu’udar nasaun marítima joven ida, hala’o auditoria IMO ida-ne’e bá dala uluk iha Timor-Leste nia istória dezde independénsia.

Timor-Leste reafirma ninia kompromisu metin atu dezenvolve enkuadramentu lejizlativu, administrative no operasionál sira ne’ebé nesesáriu atu garante seguransa, protesaun nomos efisiénsia bá setór marítimu. Iha tinan hirak ikus ne’e, Timor-Leste foti pasu importante sira hodi hametin enkuadramentu legál nasionál liu husi promulgasaun (in-aktmen) lejizlasaun xave sira, inklui Lei Rejistu Ró nian no Lei Inspesaun Ró nian.

“Ami mós foti ona pasu sira atu hadi'a operasaun portuáriu sira, hametin administrasaun seguransa marítima no hasa'e koordenasaun institusionál iha setór tomak. Maski nune'e (nunka-deles) ami rekoñese katak ami nia enkuadramentu lejislativu atuál seidauk inkorpora kompletamente obrigasaun hotu-hotu ne'ebé mosu (araisin) husi konvensaun oi-oin IMO nian. Dezenvolvimentu tuir mai konjuntu komprensivu regulamentu suplementár ne’ebé ezije husi instrumentu sira IMO nian, sai nafatin (rimein) prioridade ida bá Governu” dehan Ministru Manetelu iha nia diskurus abertura auditória estadu membru imo nian iha Timor-Leste.

Eskema Auditória bá Estadu Membru IMO (skem), oferese mekanizmu ida ne’ebé iha valór no objetivu, atu avalia efikásia husi Timor-Leste nia sistema nasionál sira no atu identifika área sira ne’ebé presiza hadi’a liután (enhancement), Governu haree prosesu ida-ne’e, la’ós de’it (mereli) hanesan avaliasaun ida, maibé hanesan oportunidade ida atu konsolida progresu ne’ebé ita hetan ona, kapasidade institusionál ne’ebé kle’an liután nomos aliña ami nia prátika sira besik liután ho padraun internasionál sira ne'ebé estabelese ona bá Ekipa Auditória IMO nian.

Ministériu, ajénsia no órgaun tékniku relevante sira hotu hetan ona instrusaun, atu fó sira-nia apoiu másimu (másimu), hodi fasilita auditória ida ne’ebé komprensivu no efetivu. Ita-boot nia deskobrimentu sira (faindings) sei la hasoru ho defensivu, maibé ho determinasaun sinseru atu atua.

“Ami iha ne'e atu aprende no ami fiar katak ita-boot nia matenek sei orienta ami bá hadi'a kumprimentu ho ezijénsia sira IMO nian. Hodi taka, ha’u hakarak hato’o Governu nia apresiasaun kle’an bá Organizasaun Marítima Internasionál bá nia kompromisu firme no parseria kontínua hodi hametin Timor-Leste nia kapasidade nu’udar Estadu-membru ne’ebé responsável. Partisipante hotu-hotu, ha'u dezeja bá ita-boot sira envolvimentu produtivu no klean durante auditória ida-ne'e” Tenik Ministru Manetelu.

Auditória ida ne’e hodi ema hotu hakbesik ida ne’e hanesan ezersísiu ida, ida ne’e la’ós hanesan teste ida, maibé hanesan empreendimentu ida ho importánsia estratéjika, ne’ebé fó orientasaun, análize no rekomendasaun esensiál sira ne’ebé sei reforsa Timor-Leste kapasidade institusionál nomos administrasaun marítima nasionál. Governu Timor-Leste iha kompromisu tomak atu rezolve deskobrimentu (faindings) hotu-hotu no implementa rekomendasaun sira ne’ebé Ekipa Auditória hato’o. Komentáriu sira ne’e, ha’u iha onra atu deklara formalmente abertura bá Auditória Estadu Membru IMO nian bá Timor-Leste.

𝐌𝐞́𝐝𝐢𝐚 𝐌𝐓𝐊

Galeria
Video

Laiha Video

Dokumentus

Laiha Dokumentus